Eski Adliye Binaları: Ankara Adliyesi ve Adana Adalet Sarayı

Eski (tarihi) adliye binalarını mercek altına aldığımız blog serimizde bu sefer Ankara Adliyesi ve Adana Adalet Sarayını konu ediniyoruz. Her iki yapı Cumhuriyet Döneminde yapılan ilk adliyelerindendir. Yine her iki bina mimari yapı olarak dönemlerinin tek örnekleridir.

Ankara Eski Adliye Binası

Cumhuriyet tarihinin ilk adliye binasıdır. Eski ismiyle Adliye Vekâleti binası, Ankara’da 1926 yılında hizmete açılmıştır. Binanın mimarı Arif Hikmet Koyunoğlu’dur. Anafartalar Caddesinde yer alan bina, bir bodrum artı üç katlı ve yüksek tavanlıdır. Bununla birlikte bina geniş merdivenleri ile ünlüdür. Her şeyi ile bina döneminin teknoloji ve yeniliklerine sahiptir. Binada otomatik yangın muslukları ve saatler mevcuttur. Her büro ve oda için telefon tesisatı da vardır. Planı H harfine benzemektedir. Bina dönemin parası ile 650.000 liraya mal olmuştur.

Adliye binası yaklaşık 63 yıl boyunca hizmet vermiştir. Başkent adliyesi olması sebebiyle tarihi birçok yargılamaya şahitlik etmiştir. Nitekim Deniz Gezmiş, Nazım Hikmet, Nihal Atsız, Alparslan Türkeş, şair Arif Damar gibi isimler burada yargılamıştır. Ayrıca listede Tuncay Çelen, Hüseyin İnan, Yılmaz Güney ve Zülfü Livaneli gibi isimler de var. Halihazırda Ankara İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından kullanılmaktadır.

Adana Adalet Sarayı

Cumhuriyetten sonra, Adana’da, ilk adliye binası ahşap binadır. Bu bina Ulus Parkı’nın yakınında yer almaktadır. Yirmili yıllara kadar kentin nüfusu 30 bin civarındaydı. Nüfus artınca adliye Lütfiye Akkan İşhanı ile Ceyhan İş Han’nın bulunduğu binalara taşınır.

Adana’da artan nüfus sebebiyle yeni bir adliye binası ihtiyacı doğmuştur. Bu sebeple, ilgili birimler 1945 yılında ulusal yarışma düzemiştir. Mimarları A.Mortaş, E.Tüzüner ve M.Doğu’dur. 1946 yılında eski buğday pazarı alanına inşası başlamış ve 1948 yılında bitmiştir. Böylece bina hizmete açılmıştır. Bununla beraber döneminin en ihtişamlı binası olarak kabul edilir. Sarayın yapısı U harfi formundadır. Ancak ihtiyaçları karşılamayınca 1978 yılında yeni bir blok daha eklenmiştir. Böyle bina iç avlulu binaya dönüşmüştür.

Zamanla bina ana bina olarak kalır. Ancak farklı adreslerde EK1 ve EK2 olarak iki hizmet binası daha açılır. Ayrıca bina 1992 yılında adalet sarayı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından korunması gerekli kültür varlığı olarak tescil edilir. 2000’li yıllara gelince bina kapsamlı tamir görür. Yeni adliye binasının inşası ile Adana ülkenin en büyük 3. adliyesine ev sahipliği yapmaya başlamıştır.