Sivil Havacılık Hukuku’nun Tarihi ve Süreci

Sivil Havacılık Hukuku’nun Tarihi ve Süreci

Bu yazımızda sivil havacılık hukuku’nun tarihi ve süreci hakkında sizlere kısa bir bilgilendirme yapacağız. Hukuk dallarından biri olan Hava Hukuku içerisinde yer alan Sivil Havacılık Hukuku ne zaman ve nasıl ortaya çıkmıştır dersiniz? 1783 yılı 5 Haziran günü Fransa’da Montgolfier kardeşler ketenden bir torba içerisine sıcak hava doldurarak 2 km’lik bir yolculuk yapmıştır. Kardeşlerin bu girişimi sivil havacılık faaliyeti sayılabilecek bir olay olup gerekli düzenlemelerin yapılması gerektiğinin farkına varılmasını sağlamış olacak ki 1 yıl sonrasında ilk havacılık kuralları belirlenmiştir. 1784 yılında Polis Müdürü Lenoir tarafından ruhsat almayan kimse balon ile havalanamaz diye karar alınmıştır. 20 yıl sonra 1903 yılında Wrigt kardeşler motor gücü ile uçabilen aracı uçurmayı başarmış. 1909 yılında ise Fransız havacı Blériot’nun Manş Denizi’ni geçmesi üzerine İngiltere imparatorluğun emniyeti ve korunması amacıyla Aerial Navigation Act kanunu yayımlamış böylece hava yolu seyahati sıkı kurallara tabi olmuş ve bazı yerlerde tamamıyla yasaklanmıştır.

ICAO (International Commission on Air Navigation)

Bu girişimden 7 yıl sonra uluslararası ilk havacılık konferansı Paris’te toplanmıştır. Bu konferans uluslararası havacılık hukuku konferansların başlangıcı olmuştur. Bu konferansta temelleri atılan ICAN (International Commission on Air Navigation) sonradan ICAO olarak adını almış ve başına Fransız Albert Jean François Roper getirilmiştir. İlk toplantısını 1925 yılında yapan kuruluş havayollarının sorumluluklarını incelemiş. Ardından 1928 yılında gerçekleşen konferansta ilk defa Ticari Havacılık kurallarına imza atılmıştır. 11 Eylül saldırısı sonrası kuruluş havacılık alanında güvenlik açığı olduğunu anlamış ve 2 yeni sözleşme kabul edilmiştir.

Türk Sivil Havacılık Kanunu

Türkiye’de havacılık kanunun çıkış nedeni de benzer bir olaya dayanmaktadır. Eminim Hezârfen Ahmed Çelebi ismini duymuşsunuzdur. Kendisinin Galata Kulesi’nden yapma bir kanat ile uçarak Üsküdar’a indiği rivayet edilmiştir. Bu bir efsane olarak dilden dile dolaşmıştır. Sivil Havacılık Hukuku aslında tam olarak bu tür eylemlerin önüne geçmek için oluşmuştur. Ardından zamanla şekillenmiştir.

1330 tarihinde hava hukukuna ait ilk yasal düzenleme Sefain-i Havaiyeye ait Menâtık-ı Memnua Nizamnamesi olmuş. Bu nizamname 19 maddeden oluşmakta olup Osmanlı’nın hava yolunu sıkı bir şekilde kontrol edildiği anlaşılmaktadır. 9 Eylül 1945 yılında ise 2455 sayılı kararname ile Seyrüsefer-i Havai Talimatname kabul edilmiştir. 35 maddeden oluşan talimatname hava hizmeti hukukuna ait düzenlemeler içermektedir. Hava hukukumuza ait ilk kanunu 1933 yılında Hava yolları devlet işletme idaresi teşkilatı hakkında kanundur. Ardından 1954 yılında devletimiz sivil havacılık faaliyetlerinde ayrıma giderek idari teşkilatı ayrı ayrı düzenlemiş. 10 Mart 1954 yılında Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde Sivil Havacılık Dairesi Başkanlığı kurulmuştur. 2920 sayılı yasa ile 1983 yılında Türk Sivil Havacılık Kanunu kabul edilmiştir. Bu kanunun ile sivil havacılık piyasası özel teşebbüse açılmıştır. Ardından hızlı bir şekilde hava yollarımız ile alakalı kurum ve kuruluşlar ve faaliyetleri şekil almıştır.

Sömürgeciliğin Hukuki Altyapısı ve Yasal Köken konulu blog yazımız için tıklayınız.

Sivil Havacılık Hukuku’nun Tarihi ve Süreci