Ay Anlaşması Nedir

Ay Anlaşması, tüm Gök cisimlerinde yargı yetkisini uluslararası topluluğa bırakan ve Devletlerin ay ve diğer gök cisimleri üzerindeki çalışmalarını düzenleyen Birleşmiş Milletler bünyesinde yer alan uluslararası bir anlaşmadır.

Ay anlaşmasının resmi adı; Devletlerin Ay’da ve Diğer Gök Cisimlerindeki Faaliyetlerini Düzenleyen Anlaşmadır. 18 Aralık 1979 ‘da imzaya açılmış, Birleşmiş Milletler tarafından 11 Temmuz 1984 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sadece 17 devlet tarafından onaylanmış olması bu anlaşmanın varlığını diğerlerine nazaran gölgede bırakmıştır.

Oysa ki Dış Uzay Antlaşmalarının diğer üçü gibi, Ay Antlaşması da uzay ile ilgili hükümleri onaylar ve detaylandırır. Özellikle, Ay Antlaşması, Ay ve Dünya hariç güneş sistemindeki diğer gök cisimleri için geçerlidir. Ay Anlaşması ayrıca, herhangi bir kuruluş veya özel şahıs tarafından herhangi bir dünya dışı mülkün mülkiyetini yasaklayarak, Outer Space Antlaşması’ndaki bir boşluğu da kapatır.

Ay Anlaşmasını Kimler İmzaladı

Bu Anlaşma’nın hükümlerinde yansıtıldığı gibi, Ay ve doğal kaynakları insanlığın ortak mirasıdır. Ay, herhangi bir egemenlik iddiası, kullanımı veya mesleği ile veya başka herhangi bir yolla ulusal tahsisat kapsamına girmez. Ne yüzey ne de Ayın alt yüzeyi ne de bunların herhangi bir kısmı veya doğal kaynakları, herhangi bir Devletin, uluslararası hükümetler arası veya sivil toplum kuruluşunun, ulusal kuruluşun veya sivil toplum kuruluşunun veya herhangi bir gerçek kişinin mülkü olamaz. Faaliyetlerde yer alan personelin, uzay taşıtlarının, teçhizatın, tesislerin, istasyonların ve teçhizatlarının, yüzeyine veya alt yüzeyine bağlı yapılar da dahil olmak üzere, Ay’ın yüzeyine veya altına yerleştirmek, yüzey veya Ayın alt yüzeyi üzerinde mülkiyet hakkı yaratmayacaktır.

Pek çok kere anlaşma gözden geçirilerek taraf devletlerin onayına sunulsa da Uzaya Gitme yetkinliği olan ülkelerin bu anlaşmayı imzalamamış olması oldukça ironik bir durumdur. Anlaşmanın maddeleri incelendiğinde ABD, Rusya, Çin, Japonya ve Hindistan bu anlaşmayı neden imzalamadıklarını az çok anlayabiliyoruz. Bunun en basit nedeni; Ay Antlaşması’nın en tartışmalı bölümü olan Ayın doğal kaynaklarıyla ilgilidir. Ay Anlaşması, Ay’ın ve doğal kaynaklarının insanlığın ortak mirası olmasını ve bu tür kaynakların kullanılmasının mümkün olduğu durumlarda sömürülmesini yöneten uluslararası bir rejim dışında, yasaklanmasını sağlar. Bu rejimin tam yapısı ayrıntılı değildir ve “kaynaklar” terimi tanımlanmamıştır. Bu belirsizlik Uzaya çıkma yetkinliği olan ülkelerin bu faaliyetleri için ayırdığı bütçeyi ve emeği düşündüğümüzde imzalama motivasyonlarında oldukça etkili olmaktadır.

Ay Anlaşması Ne Zaman İmzalandı

Ay Anlaşmasını İmzalayan ülkelere baktığımızda 29 Şubat 2012 tarihinde ülkemizde bu anlaşmaya imza atarak taraf olduğunu görmekteyiz.

https://treaties.un.org/doc/Publication/CN/2012/CN.124.2012-Eng.pdf

Türkiye dışında imza atan ülkeler;

Ermenistan, Avustralya, Avusturya, Belçika, Şili, Kazakistan, Kuveyt, Lübnan, Meksika, Fas, Hollanda, Pakistan, Peru, Filipinler, Suudi Arabistan, Uruguay, Venezuela

https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXIV-2&chapter=24&clang=_en