d’Hondt Sistemi Nedir ve Nasıl Uygulanır?

d’Hondt Sistemi Nedir?

d’Hont Sistemi adını tasarlayıcısı Victor D’Hondt’tan almıştır. Belçikalı bir hukukçu ve matematikçi olan Victor D’Hont 1878’de bu sistemi tasarlanmıştır. Her ne kadar soyadı D’Hondt şeklinde yazılsa da seçim sistemine verilen soyadının ilk harfi küçülerek d’Hondt (yöntemi) halini almış ve günümüzde de sistem bu şekli ile anılmakta. Ülkelerin parlamenter seçimlerinde kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem, milletvekili sayısı belirlenirken, partilerin aldığı oy oranlarına göre belirlenir.

d’Hondt Sistemi Nasıl Uygulanır?

Seçmenlerin verdikleri oyların adayların kazanma ihtimaline oranına göre, adayların kazanma şansını belirler. d’Hondt sistemi, oy sayısı hesaplanırken, aday sayısı ile bölünür ve bu şekilde kazanma olasılığı hesaplanır. Tüm oylar sayıldıktan sonra, her parti için bölüm hesaplanır. Bölüm formülü şu şekildedir:

T partinin aldığı toplam oy sayısı,

s partinin şimdiki aşamaya kadar aldığı sandalye sayısı; başlangıçta tüm partiler için 0’dır. Hangi parti en yüksek orana sahipse, bir sonraki sandalyeyi alır ve oranları yeniden hesaplanır. Tüm sandalyeler tahsis edilene kadar işlem tekrarlanır. Bir seçim çevresinde her partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e … bölünür ve o seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu işleme devam edilir. Elde edilen paylar, parti farkı gözetmeksizin, büyükten küçüğe doğru sıralanır. Milletvekillikleri bu sıralamaya göre partilere tahsis edilir.

d’Hondt Sisteminin Avantajları ve Dezavantajları

Seçmenlerin oylarının dağılımını adil bir şekilde hesaplar ve siyasi partilerin aday gösterirken göz önünde bulundurması gereken birçok faktörü hesaba katar. Bu faktörler arasında, seçim bölgesi, seçimlerin sıklığı, milletvekili sayısı, aday sayısı gibi faktörler yer alır.

d’Hondt sistemi, adil bir oy dağılımı sağlaması nedeniyle avantajlı bir seçim yöntemidir. Ancak, bu sistemde siyasi partilerin güçlerinin dengesi, oy oranlarının dağılımına göre belirlendiği için bazı dezavantajları da vardır. Bu dezavantajlar arasında, küçük partilerin daha az temsil edilmesi, büyük partilerin gücünün artması, koalisyon hükümetlerinin daha sık oluşması gibi faktörler yer alır.

d’Hondt Sisteminin Uygulandığı Ülkeler

Avrupa ülkelerinde, Afrika ülkelerinde ve bazı Güney Amerika ülkelerinde kullanılmaktadır. Özellikle, İspanya, Hollanda, Türkiye, İsveç, İtalya ve İrlanda gibi ülkelerde sıkça kullanılmaktadır. 1961 Anayasası ile Türkiye’de uygulanmaktadır.

Sonuç olarak, d’Hondt sistemi, siyasi partilerin kazanma ihtimaline oranla, seçmenlerin oylarının adil bir şekilde dağılımını hesaplar. Bu sistem, seçimlerde adayların kazanma ihtimalini hesaplarken birçok faktörü hesaba katar. Örneğin, partilerin aldığı oy oranları, bölgesel dağılım, seçim bölgeleri sayısı gibi unsurlar d’Hondt Sistemi’nde göz önünde bulundurulur. Bu sayede adayların kazanma ihtimali hesaplanır ve meclis üyeleri dağıtılırken hakkaniyetli bir sonuç elde edilir.