Hukuk Tarihini Şekillendiren Davalar

Hukuk Tarihini Şekillendiren Davalar

Hukuk Tarihini Şekillendiren Davalar; Tarih türlü acı olaylar ve devrimlerle yoğrulmuş ve etkileri günümüze yansımıştır. Pratikte kazanılan her etik ve doğru yaklaşımların geçmiş deneyimlerden elde edilmesi fikri çok olasıdır.

Bugün günümüze etki eden hukuki vakaları inceleyeceğiz.

1-Bildiriler Vakası -1610

Monarşinin mutlak gücüne ilk başkaldırı olarak tanımlayabiliriz. Dünyada her zaman cesur karar koyuculara ihtiyaç vardır. 400 yıl kadar önce Sir Edward Coke cesur bir kararla Kral 1.James’e parlamento onayı olmadan inşaat yasaklayamayacağına karar vermiştir.

Belki ilk duyduğumuzda küçük bir karar gibi gözükse de; monarşi karşıtı her hamle toplumları özgürlüğe bir adım yaklaştıracaktır. Bu kararla da Anayasal Monarşinin temeli atılmıştır.

2-Entick-1765

Bu dava hiç kimse hukukun üstünde değildir fikrini somutlaştırmıştır.

Okul müdürü John hükümet karşıtı propaganda içeren bir broşür hazırladığı iddia edilmiştir. Buna karşılık olarak Dış işleri bakanı ve kralın adamları arama izni olmaksızın John’un evine girmişler ve delil bulmaya çalışmışlardır.

Entick açtığı davayı kazanmış ve dış işleri bakanı da olsa kimse hukukun üstünde değildir denilerek; kolluk kuvvetlerinin sadece yasaların izin verdiği ölçüde işlem yapabileceği kararı verilmiştir.

3-Donoghue ve Stevenson, 1932

İskoçya’da yaşanan bu olayda Bayan Donoghue zencefilli bira verildi ve içti. Sonrasında içinde çürümüş salyangoz kalıntıları olduğunu iddia etti. Şok ve gastroenterit yaşaması da bunun kanıtı olarak sundu. Ancak yasalarda şöyle bir açık vardı içkiyi kendisi almamıştı ve dava açabileceği bir sözleşmesi de yoktu. Bu davada  mahkeme ihlal yasasının çerçevesini “ bir kişinin veya şirketin eylemlerinden etkilenmesi muhtemel kişilere yönelik makul özeni göstermelidir” şekilde genişletti. Peki Salyangoz gerçekten var mıydı? Ne yazık ki bunu kimse bilemeyecek. Çünkü birayı veren Bay Stevenson, deliller dinlenemeden öldü.

4-Carlilli ve Carbolic Smoke Ball Co, 1893

Carbolic Smoke Ball gribi önlemeye yönelik cihazına çok güvenmekteydi. Ve satın alan herkese gribe yakalanması halinde 100 sterlin ödül vereceğini vadetti.

Bayan Carlill ürünü kullandıktan sonra gribe yakalanarak firmaya dava açtı. Bu dava günümüzde birbirimiz arasında yasal anlaşmalar yapmadan önce teklif ve kabul gibi günümüz sözleşmelerinde bulunması gereken birçok ilkeyi ışık tutmuştur. Mahkeme Bayan Carlill’in ürünü talimatlara uygun şekilde kullandığını ve firmanın bu vaadinin yasal olarak bağlayıcı bir sözleşme teşkil ettiğine karar vermiş ve kadın ödülü hak kazanmıştır.

5- R​​v Dudley ve Stephens, 1884

Bu davanın konusu birçok filme ilham kaynağı olmuş insanın en vahşi dürtülerinden biri olan açlık üzerine sarsıcı bir niteliğe sahip.

Bir gemi kazası yaşandı ve sağ kalanlar geminin en zayıf ve en genç mürettebatını öldürüp yediler.

Sorasında cinayetle yargılanan sanıklar savunmalarını “gereklilik” üzerine kurmuşlardı. Çünkü çocuk zayıftı ve zaten her halükârda ölecekti. Bu koşullar altında yamyamlık sanki bir deniz geleneği gibi sanıklar tarafından normalleştirilmişti.

Ancak karar sanıkların beklentisinin dışındaydı. Hakim insanların yaşama hakkının eşit olduğu temeline dayanarak yamyamları suçlu buldu. Ancak toplumda karşılığı çok daha farklıydı.

Halk bu insanlara sempati duyuyordu. Belki de bu sempati onların da aç kaldıklarında ölmek yerine; en küçük ve en zayıf olan insanın yaşam hakkını elinden alacak olmalarına dayanıyordu.

Suçlular sadece 6 ay hapis cezası alarak bu olaydan kurtuldular.

Not: Edgar Allan Poe 1838 yılında yazdığı The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket kitabında

Batan bir gemiden dört kişi kurtuluyor. Uzun süre teknede kalmaları sonucu, içlerinden birini feda etmeyi düşünüyorlar. Bunun için kura çekiyorlar ve ölen kişi “Richard Parker” oluyor.

Az önce anlatmış olduğum 1884 de yaşanan gerçek deniz kazasında da öldürülen çocuğun adı Richard Parker. Sanırım hayat acı tesadüflerle dolu.

Amerika’da Açılan En Saçma Davalar konulu blog yazımız için tıklayınız.

Hukuk Tarihini Şekillendiren Davalar