Günlük Konuşmalarda Yapılan Hatalar

Günlük Konuşmalarda Yapılan Hatalar

Türkçe ’de Doğru Bilinen Yanlışlar

Kullandığımız dil yaşayan bir kavramdır. Bu nedenle de dinamiktir ve sürekli kendini yeniler yeni konuşma kalıpları popüler kültürün adeta bir yansımasıdır. Günlük konuşmalarımızda her ne kadar farkında olmasak da biteviye hatalar yapılmakta, ancak o hatalar gitgide doğru zannedilen kalıplara dönüşmektedir. Bu hataları galat-ı meşhur olarak nitelendirebiliriz. Örnekleri okuyunca ne kadar çok hata yaptığımızı görecek belki de “her cümlede mi hata yapılır?” diye kendimizi sorgulayacağız.

Resim çekinme;

Anı ölümsüzleştirmek isterken neden korku yaşıyoruz ki? Çekinmeyelim cesur olalım ve fotoğrafımı çeker misiniz? diye soralım.

Atıyorum;

Tahmini bir bilgi veya bir örnek vermek istediğimizde “atıyorum” ifadesi çok kullanılmaktadır. Oysa cümleyi mi atıyoruz veya değersizleştiriyor muyuz? Atıyorum demek yerine “örneğin” veya “mesela” kelimesini kullanabiliriz.

Yakinen tanımak;

Yakin, Arapça bir kelime olup sağlam bilgi anlamına gelmektedir. Doğrusu yakından tanımaktır.

Görmemezlikten Gelmek;

İki olumsuzluk eki üst üste gelmemelidir. Dil biliminde bu durum ek yığılması olarak kabul edilmektedir. Bunun yerine “Görmezden Gelmek” kullanılmalıdır.

Fikrini Kanıtlamak;

Bir fikir verilir, kabul edilir hatta çelinir ancak kanıtlanmaz.

Direk;

Direk kelimesinin kökeni dikmek eyleminden gelmektedir. Oysa kullanmak istediğiniz anlam doğruca, duraksız olan anlamını ifade edecekse direkt kelimesini kullanmalısınız.

Merhabalar;

TDK’ ya göre merhaba selam anlamına gelmektedir. Arapça kökenli olan bu kelime birden fazla kişiyle selamlaşma için kullanılır. Zaten çoğul bir karşılığı olan bu kelimeye -lar ekinin getirilerek kullanılması günümüzde çok yaygınlaşmış olsa da hatalıdır.

Kötü Bir Kâbus;

Kâbus kötü rüya anlamına gelmektedir. Kötü bir kâbus yanlış bir kullanımdır.

Saat 4 gibi gelirim;

Benzetme edatlarından biri olan gibi kelimesi anlatımı tamamlayıcı görev taşır. Gideceğiniz veya varacağınız saati benzetmek doğru bir kullanım değildir. Bunun yerine saat 4 sularında veya 4 civarında kullanımı doğru olacaktır.

İstihbarat almak;

İstihbarat kelimesi istihbar kelimesinin çoğuludur. İstihbar haber ve bilgi alma anlamını taşır. Bu yüzden istihbarat kelimesi zaten başlı başına haber alma anlamına gelmektedir.

Evrakları istemek/talep etmek;

Evrak kelimesi zaten doküman, belge veya dosyanın çoğul halidir. Bu yüzden evrakı talep etmeniz yeterli olacaktır.

Şimdi de Türkçe Karşılığı varken kullanılan yanlış sözcükleri inceleyelim;

Server yerine sunucu

Kriter yerine ölçü

Avantaj yerine üstünlük

E-mail yerine e-posta

Çok mersi yerine çok teşekkür ederim.

Detay yerine ayrıntı

En çok Karşılaşılan yanlış Dil kullanımları;

Süpriz yerine sürpriz

Ahçı yerine aşçı

Şarz etmek yerine şarj etmek

Herkez yerine herkes

Tekrardan yerine tekrar

Şimdi de Kullanılan Galat-ı Meşhurlar;

Göz var, nizam var;

Doğrusu göz var izan var olsa da nizam kelimesi konuşma dilinde daha yaygın olması sebebiyle deyim bu şekilde yaygın hale gelmiştir.

Su uyur, düşman uyumaz;

Doğrusu “Sü uyur, düşman uyumaz”’dır. Sü eski dilde asker anlamına gelmektedir. Bu atasözünü belki şu ana kadar akan suyun bile uyuyabileceği anlamıyla kullandınız. Oysa gerçeği “Asker uyur düşman uyumaz”

Zürafânın düşkünü, beyaz giyer kış günü;

Bu atasözünü uzun süre hiç anlamlandıramamıştım. Ta ki doğrusunun zürefâ olduğunu öğrenene kadar. Zürefâ kibar kimseler, kibarlar anlamına gelmektedir. Bu deyim zarafeti abartanların düştüğü komik durumu ifade eder.

Müptezel;

Bu kelime çok gariptir ki günümüzde müptela yerine kullanılmaktadır. Oysaki “Müptezel” saygınlığını yitirmiş, değersiz anlamı taşırken, müptela bağımlı anlamını taşımaktadır.

Bu örneklere bakıldığında dilin nasıl değiştiğini, yanlışın yaygın olup doğru olarak algılandığını söyleyebiliriz.

Peki sizce galat-ı meşhur lügat-i fasihten evla mıdır? (Yaygın olan yanlış, bilinmeyen doğrudan iyi midir?)

Günlük Konuşmalarda Yapılan Hatalar

Her Gün Söylediğimiz Popüler Yalanlar adlı yazımızı okumak için tıklayınız