Kanunlarla İnsanlar İyi Olabilir Mi?

Kanunlarla İnsanlar İyi Olabilir Mi?

Bu yazımızda kanunun veya düzenin iyi bir insan yaratıp yaratamayacağını Otomatik Portakal filmi ile ele alarak değerlendireceğiz. Otomatik Portakal, Anthony Burgess’in kaleme aldığı, ardından da Stanley Kubrick’in yönetmenliğinde gösterime aktarılan şiddet, suç ve ceza kavramlarını içeren kült bir filmdir. Bir suçlunun devlet eliyle iyileştirme biçimi ve bunun sonuçları üzerinden distopik bir gelecek atmosferi eleştirel bir biçimde çizilmiştir. Edebiyat ve sinema dünyasında sık sık yer alan distopyalar gelecek hakkında karamsar bir bakış açısına sahiptir.

Film tamamen başrol oyuncusu olan Alex’in gözünden anlatılmaktadır. Alex ve çetesi, toplum için tehdit unsuru oluşturan; suç işlemekten haz alan marjinal bir gençliği temsil etmektedir. Tüm işlenen bu suçlar sonucunda Alex yakalanıp, hapse girmiştir. Ana temanın verildiği yer ise hapishanedir. Alex, hapishanede birçok işkence ve şiddete maruz kalıyordu. Bu duruma daha fazla dayanamadığı ve ülkenin başındaki siyasal partinin kazanması için; “Suçluları Yeniden Topluma Kazandırma” seansları ile oradan kurtulmayı ümit ediyor. Bu tedavinin diğer adı Ludovico Tekniğidir. Burada amaç; topluma zararlı suçluları, iyi bir insan olmaya ve şiddetten uzak durmaya yöneltmektir. Bu tedavi yöntemi ile klasik ceza sistemlerinin suçu önlemede işe yaramadığını tespit eden iktidar; uygulamaya koyduğu bu yeni yöntemle suçluları adeta dönüştürmektedir. Eğer deney başarılı olursa Alex serbest bırakılacaktır. İktidar ise sokakların suçtan nasıl arındırdığını göstermek için kullanarak bundan politik avantaj sağlayacaktır.

Olağanüstü Bir Distopya

Tedavi safhasında, Alex’e doktorlardan biri tarafından bir iğne vuruldu. Gözlerini açık tutan bir makineye bağlı olarak tekrar tekrar göz damlası verilmektedir. Beethoven’ın 9. senfonisi sırasında şiddet içeren sahneleri izlemek zorunda kalması; her şiddet düşündüğünde o acıyı hissetmesini sağlamıştır. Tedavinin sonucunda “Gerçekten iyilik yapabilen ve iyilik duygularına sahip olan bir makine yaratma konusunda başarılı olmuş mudur?” Evet, sonuç beklenilenden daha iyidir. Öncesinde şiddete eğilimli olan Alex artık küçük bir iyilik makinesidir. Şiddetin düşüncesi bile, artık ona acı veriyordu.

Ancak, geçmişi Alex’in peşini bırakmaz ve yaptığı kötülükler ardı sıra ona geri dönmektedir. Hapse girmeden önce saldırdığı bir kişi tarafından evin bir odasında hapsedilmiştir. Beethoven’ın 9.senfonisi şarkısı eşliğinde odada kapalı kalır ve dayanamayıp intihar eder ama kurtulur. Filmin sonunda Alex’i hastane odasında gördüğümüzde yanına gelen bakanla pazarlık yapar. Alex tekrardan suça boğmak için kullanılacaktır. Günün sonunda Alex, doğası gereği ne iyi ne de kötüdür. Kendisini gizli amaçlar için kullanan politik açıdan güçlü kişilerden etkilenen çevresinin bir ürünüdür. Distopik bir dünyadan bir ütopya yaratmaya çalışmış ancak başarısızlıkla sonuçlanmıştır.  Yapılan deney sonucunda şiddet eylemleri her ne kadar azalsa da; kişinin bir parçası olan bu dürtülerini ortadan kaldırmak için işe yaramamıştır. Kanun veya düzenin iyi bir insan yaratamayacağı, iyi insan olmanın sadece seçimler ile belirlenebildiği sonucuna varılmaktadır.

12 Angry Men Amerikan Hukuk Sistemi Konulu blog yazımız için tıklayınız.

Kanunlarla İnsanlar İyi Olabilir Mi?