Uçakta Suç İşlendiğinde Neler Oluyor?

Dünyada her gün on binlerce yolcu uçağı havalanmakta. Bu uçakların ciddi bir oranı uluslararası sefer yapmaktadır. Seferlerde karşılaşacağımız olası bir olumsuzlukta nasıl bir süreç işlediği biliyor muydunuz? Bu yazımızda uçakta suç işlenirse ne olur sorusuna cevap arayacağız.

Suçun uçakta işlenmesi

Hukukta suçları tanımlarken diğer kavramlarla birlikte mekân kavramı da kullanırız. Örneğin, kişinin herhangi bir ülkede yargılanması için başta suçu o ülkede işlemiş olması gerekir. Aksi durumlar uluslararası sözleşmeler ile düzenlenir. Ancak kişi uçakla seyahat ettiğinde bu durum karmaşık hale gelebiliyor. Çünkü bazen uçaklar varış noktasına kadar birden fazla ülkenin hava sahasını kullanıyorlar.

Günümüzde havayolu şirketleri güvenli bir uçuş için gelişmiş tedbirler almaktadır. Fakat uçak içerinde herhangi bir görevli ve emniyet mensubu bulunmuyor. Tüm tedbirlere rağmen uçak içerisinde olumsuz durum gerçekleşebilir. Örneğin yolculardan biri uçaktaki düzen ve disiplini bozacak filler gerçekleştirebilir. Ayrıca uçağın veya yolcuların güvenliğinin tehlikeye girmesine de sebep olabilir. Bu ve benzeri durumda faillere kim ve nasıl müdahale eder? Olası bir suçlu var ise hangi ülke yargılama yetkisine sahiptir?

Süreç Nasıl İşler

Uçakta işlenen suçların cezasız kalmaması için evrensel bir uygulama gerekmektedir. 1963 yılında imzalanan Tokyo Sözleşmesi bu suçlara hukuk çerçevesinde bir ceza uygulamayı sağlıyor. Sözleşme hem uçakta işlenen suçların tanımı yapıyor hem de sözleşmeye tabi ülkelerin yetkilerini ele alıyor. Diğer bir ismi Uçakta İşlenen Suçlar olan sözleşme ilgili maddeler ile devlet uçaklarını kapsam dışı tutar. Artık sözleşme ile uçakta işlenen hukuka aykırı fiil sözleşemeye tabi tüm ülkelerde suç olarak kabul edilmektedir. Suça sebep olan kişi ise uçağın iniş yaptığı ülkede yargılanacaktır. Ayrıca sözleşme, yargılama yetkisini uçağın tescil devletine de vermektedir.

Örneğin bir THY uçağında işenen suç için Türkiye Cumhuriyeti yargılama yetkisine sahiptir. Aynı zamanda sözleşme uçağın kaptan pilotunun yetki ve sorumlulukları da tanımlar. Örneğin kaptan pilot uçuş güveliğini sağlamak için personele emir verme yetkisini kullanarak yolcunun hareket alanını kısıtlayabilir. Ayrıca şüpheli bir davranış gerçekleştiğinde uçağı herhangi bir havaalanına indirme ve ilgili devlet birimlerine haber vermek yetkisine de sahiptir.
Son olarak sözleşme uçağın eylemlerle ele geçmesi durumda devletleri yetki ve sorumluluklarını da ele almıştır. Tokyo Sözleşmesine katılmamızın uygun bulunduğu hakkında kanun ise 4 Mayıs 1975 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanmıştır. Kanun yayımlandığı gün yürürlüğe girmiştir.