Veri Tabanlarının Hukuki Koruması

Veri Tabanlarının Hukuki Koruması         

Veri Tabanlarının Hukuki Koruması, Geçmiş yıllarda çeşitli veri ve bilgilere ulaşmak; ulaşılabilen verileri ve bilgileri derlemek ve nihayet bunları ihtiyaç duyulduğunda kolaylıkla erişim sağlanabileceği bir şekilde ve amaca uygun ortamlarda muhafaza etmek son derece güç bir iş ve uğraşı gerektirmekteydi. Veri tabanı ile ilgili ilk düzenlemeler hukuk sistemimize 1995 yılında girmiştir. Ancak, veri tabanlarının ülkemizde de bir bilgi kaynağı olarak yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır.

Ancak zaman içinde basım ve yayın teknolojisinin gelişmesi; ulaşım ve iletişim araçlarının hızlanması ve yaygınlaşmasıyla birlikte bu işlerin başarılması daha kolay hale geldi. Günümüzde ise bilişim teknolojilerindeki gelişmeler; bilginin işlenerek her alanda kullanımına imkan tanınıyor. Bilginin mümkün olduğunca en kısa süre zarfında iletimini; oldukça geniş kitlelerce paylaşımını bilgiden maksimum düzeyde yararlanılmasını da beraberinde getirmekte.

Veri Tabanı Nedir?

Veri tabanı kavramı; sistematik ve metodik bir şekilde düzenlenen; elektronik, mekanik veya herhangi bir vasıta ile erişebilen içerisinde bağımsız eserler yer almaktadır. Verileri veya diğer materyalleri tek başlarına; veri tabanından bağımsız olarak, erişebilir ve anlamlı olmasını ifade eder.

Veri tabanlarının en temel işlevi; kişilere, toplumlara, firmalara bilgilerinin korunması ve depolanması imkanını sağlamasıdır. Veri tabanları bilgilerin toplandığı; depolandığı somutlaştığı, elle tutulur hale geldiği ve bu suretle ticari olarak pazarlanma niteliğini kazandığı ürünlerdir. Veri tabanı sayesinde bilgiler belirli bir formata dönüştürülür ve derlenebilir. Böylece kişiler tarafından kolaylıkla erişilen ve işlenen hale gelir.

Veri tabanlarının sınıflara ayrılması

Hukuki olarak değerlendirildiğinde veri tabanları özgün veri tabanları ve özgün olmayan veri tabanları olarak ikiye ayrılırlar.

Veri Tabanlarının Türk Hukukunda Korunması

Veri tabanı koruması Avrupa Birliği uyum süreci kapsamında hukukumuza girmiş ve FSEK ile düzenlenmiştir. Özgün veri tabanı; FSEK’in tanımlar başlıklı 1/b(d) maddesince;“Derleme eser; Özgün eser üzerindeki haklar saklı kalmak koşuluyla, ansiklopediler ve antolojiler gibi seçme ve düzenlemelerden oluşmuş bir düşünce yaratıcılığı sonucu olan eseri, “ve 6/11. Maddesince;“belli bir amaca göre ve bir plan dahilinde verilerin ve materyallerin seçilip derlenmesi sonucu ortaya çıkar. Bir araç ile okunabilir veya diğer biçimdeki veri tabanları (Ancak burada sağlanan koruma, veri tabanı içinde bulunan veri ve materyalin korunması için genişletilemez.)” şeklinde düzenlenmiştir. Özgün olmayan veri tabanlar FSEK ek madde 8 de; “Bir veri tabanının içeriğinin oluşturulmasına; doğrulanmasına veya sunumuna nitelik ve nicelik açısından esaslı bir nispet dahilinde yatırım yapan veri tabanı yapımcısı, ayrıca; veri tabanının içeriğinin önemli bir kısmının veya tamamının kullanılmasına izin vermek veya yasaklamak hakkına sahiptir.” Şeklinde düzenlenmiştir.

Önemle belirtmek gerekirse;

Veri tabanlarına sağlanan hukuki koruma veri tabanının kendisine aittir ve içerisinde bulunan verilere sirayet etmez. Başka bir ifade ile veri tabanı içerisinde bulunan veriler tek başlarına veri tabanı korumasında yararlanmazlar. Bu husus hem FSEK hem de çeşitli uluslararası sözleşmelerde ifade edilmiştir. Ancak veri tabanını oluşturan veriler hali hazırda FSEK kapsamında; eser niteliğine haiz ise bunlar kendi başlarına ayrıca eser olarak da korunur. Bu konu ileride daha detaylı açıklanmakla birlikte bir örnek vermek gerekirse; bir üniversitede bulunan öğrencilerin yaş ve kilo oranlarından oluşan bir veri tabanı oluşturulduğunu farz edelim. Bu veri tabanı içerisinde “A” öğrencisine ait bilgi başka biri tarafından kullanıldığında; bu bilgi tek başına veri tabanı korumasından yararlanmayacaktır. Ancak veri tabanının tamamı veya önemli bir kısmı veri tabanını oluşturan kimsenin seçimi veya düzenlemesi kayıt altına alınarak; bir başkası tarafından kullanılırsa burada veri tabanı koruması devreye girecektir.

Hukukumuzda veri tabanları özgün veri tabanlar ve özgün olmayan veri tabanları olarak ikiye ayrılmıştır. Özgün veri tabanları eser olarak korunurken özgün olmayan veri tabanları kendilerine özgün sui generis korumaya sahiptir. Veri tabanının sahibi ihlaller karşısında çeşitli dava ve talep hakkına sahiptir.

Siber Risk Sigortası Nedir? Konulu Blog yazımız için tıklayınız.

Veri Tabanlarının Hukuki Koruması