Hammurabi Kanunları Hakkında Şaşırtıcı Gerçekler

Hammurabi kanunları hepimizin bildiği üzere dünyadaki ilk yazılı kanunlardır. Bu cümleyi defalarca okuduğunuza eminim .Ancak bu yazımızda Hammurabi kanunları hakkında bilinmeyenleri gün ışığına çıkarıyoruz.

Bu kanunlarla ilgili öncelikle birkaç bilgi vermek gerekirse;

Hammurabi Kanunu’nun 282 kanunu ile neredeyse tam versiyonu, devasa işaret parmağı gibi bir şekle sahip olan siyah bir diyorite oyulmuştur. Akadca dilinde yazılmış, 2.25 m (7.4 ft) yüksekliğindeki bu diyorit şu anda Louvre müzesinde sergilenmektedir. Bununla birlikte, popüler düşüncenin aksine, Kod sadece bu devasa eski örnekte bulunmaz. Şaşırtıcı şekilde, başka kopyalarının da varlığı kanıtlanmıştır. Yasanın neredeyse yarısı, ödeme ve işlem şartlarını belirleyen sözleşmelerle ilgilidir. Yasanın üçte biri miras, boşanma, babalık ve cinsel davranış gibi hane halkı ve aile ilişkilerini ele almaktadır.

Hammurabi Kanunları Bilinen En Eski Yasa Değildir

Hammurabi Kanunları ile ilgili ilk yanlış kanı, insanlık tarihindeki en eski kodlanmış yasalar kümesi olduğu varsayımıdır. Ancak, bu, tarihsel açıdan, muhtemelen (en eski kanun yasasının) M.Ö. 2100 – 2050 yıllarında yazılan Ur-Nammu Kurallarına ait olduğu için doğru değildir. Dahası, bir başka Sümer Lipit-Ishtar Yasası daha vardır ve Hammurabi Yasası’ndan en az iki yüzyıl önce hazırlanmıştır.

Bazı Yasalar Oldukça Sert Hatta Tuhaf

Her ne kadar Hammurabi Kanunlarının, “aydınlatıcı” olduğu iddia edilse de, Hammurabi Yasası’ndaki yasaların birçoğu şiddetli ve tuhaftır. Örnek vermek gerekirse;

Bir meyhane sahibi, bir içeceğin ödenmesinde brüt ağırlığa göre mısır kabul etmiyorsa, ancak para alıyorsa ve içeceğin fiyatı mısırın fiyatından düşükse, mahkûm edilmeli ve suya atılmalıdır (Tuhaf). Bir oğul babasına saldırırsa, elleri kesilir. (Şiddetli)

Farklı Sosyal Sınıflar ve Cinsiyetler İçin Yasalar Farklıydı

Hammurabi’nin Kanunları adalete acımasız bir yaklaşım sergilemektedir ancak cezaların ciddiyeti genellikle hem avukatın hem de mağdurun kimliğine bağlıydı. Bir yasa, “Bir erkek, eşinin dişlerini kırarsa, dişleri sökülecek” talimatını verirken, aynı suçu daha düşük bir sınıf üyesine karşı işleyen sadece bir para cezası ile cezalandırıldı. Diğer rütbelere dayalı cezalar daha da önemliydi. Bir erkek hamile bir “hizmetçi veya köpeği” öldürdüyse, para cezasıyla cezalandırıldı, ancak hamile bir kadını öldürdüğü takdirde, kendi kızı intikam olarak öldürülecekti. Kurallar ayrıca evlilik uyuşmazlığı konusunda kadın ve erkekler için farklı cezalara sahipti. Erkeklerin hizmetçi ve kölelerle evlilik dışı ilişkilere sahip olmalarına izin verilirken, aynı olayı gerçekleştiren kadın sevgilisiyle beraber bağlanmış olarak Fırat’ın soğuk sularında kendini bulurdu.

Bazı yasalar da oldukça ilericidir (Asgari Ücretin Belirlenmesi)

Bazı yasalar, özellikle hane halkı ve aile ilişkileri konularında, şaşırtıcı şekilde ilericiydi. Kanun boşanmaya, çeyizlerin kısıtlanmasına, mülkiyet haklarına ve ensestin yasaklanmasına gelince basit ama adil yönergeler koydu. İklimsel bir acil durum için geçerli olacak bu özel yasa ile ‘adalet’ üzerine güzel bir örnek oluşturmuştur.

Herhangi biri bir borca sahipse ve ektiği tahıllar fırtınadan dolayı ölür veya hasat başarısız olur veya tahıl su eksikliği için büyümezse, o yıl alacaklısına herhangi bir tahıl vermesi gerekmez; borç tabletini suyla yıkar ve bu yıl sadece kirasını öder.

Kurallardaki bazı düzenlemeler belirli mesleklere atıfta bulunarak işçilere ne kadar ödeme yapılacağını belirlemiştir. Tarla işçilerine ve sürü sahiplerine “yılda sekiz mısır” garantisi verilmiş ve öküz sürücülere ve denizcilere altı mısır verilmiştir. Bu arada doktorlar, kırılmış bir kemiği veya başka bir yaralanmayı iyileştirmek için 5 şekere, serbest bir köle için sadece üç şekere ve bir köle için iki şeker almaya hak kazanmışlardır.

Masumiyet Karinesi Aşırı Seviyeye Getirildi

Hammurabi Yasası’nın gülünç derecede şiddetli ve garip bir şekilde ilerici olma arasında nasıl salındığını daha önceden tespit etmiş olsak da ilginç bir şekilde, “kanıtlanana kadar suçsuz” hükmüne önem veren çok az sayıda eski yasa yasalardan biri. Bu bakımdan, Hammurabi Kanunu, modern zamanlarımızda belirlenen yasal emsalleri etkilemede kritik rol oynamış olabilir. Ancak, bu masumiyet karinesi suçlayıcıya ispat külfetinde aşırı bir seviyeye çıkmakta. Herhangi biri büyüklerine suçlama iddiası getirirse ve ne ile suçladığını ispatlamazsa, bu bir suçtur ve ölümüne yol açar.

Hammurabi sadece 40 yıl boyunca hükmetti ve Babil Hammurabi’nin ölümünden sonra dağılmaya başladı. Ancak yasalar o kadar etkiliydi ki birkaç yüzyıl sürdü ve etkisini günümüze kadar hissedildi.