Türkan Rado ‘nun Hayatı

Türkiye ’nin ilk kadın hukuk profesörü, bir cumhuriyet kadını, dünyanın ilk roma hukuku profesörü, 46 yıl hizmet verdiği İstanbul Üniversitesi ‘nde binlerce hukukçunun yetişmesinde büyük katkıları olan, zamanın çok ilerisinde ki Türkan Rado ’nun yaşam hikayesi sizide büyülecek, ilham almanızı sağlayacaktır. İşte Türkiye ‘nin en önemli hukukçuları arasında yer alan Türkan Rado ‘nun hayat hikayesi.

Türkan Rado’nun Hayatı

Hukukçu bir aileden gelen Türkan Rado ’nun babası Cevdet Ferit Basman avukatlık mesleğinin yanında o günkü adıyla Darülfünun Hukuk Fakültesinde yani İstanbul Üniversitesin de ceza usul hukuku ve tatbikatı müderresi yani profesörüdür. İlk, orta ve lise eğitimini Notre Dame de Sion da tamamlayan Türkan Rado, frankofon (Fransızca konuşan veya konuşma dilinde yüksek oranda Fransızca kullanan kişi) bir tahsili olmuştur . 1933 yılında mezuniyeti sonrası bakalorya olarak adlandırılan ve ilk defa İkinci Meşrutiyet döneminde Galatasaray Lisesi’nde uygulanmaya başlayan lise bitirme imtihanları daha sonrasında olgunluk imtihanları olarak adlandırılan lise sonrası yüksek eğitime geçiş sınavlarını hem Fransız bakalorya hem de Galatasaray lisesi bakaloryasını vermiştir. 1933 yılında Atatürk’ün üniversite reformları sonrasında da yenilenen İstanbul Üniversitesine kayıt olmuştur.

1933 yılında Almanya da Naziler iktidara geçince birçok akademisyenin Türkiye ‘ye beyin göçü gerçekleştirmesi ve Türkiye ‘deki üniversitelerde bir eğitim reformu sağlanmıştır. Müfredatlar çağın gerektirdiği gibi yeniden düzenlenmiş ve çağdaş eğitim sistemleri uygulanmaya başlamıştır. Dışarıdan gelen bu akademisyenlere koyulan kurallarda tabi bulunmaktaydı dersleri bir çevirmen eşliğinde yürüten bu akademisyenlere iki sene süre verilmişti iki sene sonunda dersleri Türkçe olarak vermeleri istenmekteydi.

Türkiye ‘nin İlk Kadın Hukuk Profesörü Kimdir?

Öğrencilik yıllarında çalışkanlığı ve iyi Fransızca ve Latince bilgisine haiz olan Türkan Rado, Almanya ‘dan gelen profesörlerin dikkatini çekmiştir ve dersin tercümesi için kürsüye çağrılmaktaydı. 1936 yılında birincilikle mezun olduğu hukuk fakültesinde , Roma hukuku dersini değişimli olarak okutan Prof. Richard Honig ve Ordinaryus Prof. Andreas Bertalan Schwarz’ın referansı ile fakülte dekanı Prof. Sıddık Sami Onar tarafından Hukuk Fakültesi’nin ilk kadın asistanı olarak atanmıştır. Prof. Sıddık Sami Onar yaşamı boyunca akademisyenlerin hakları çalışmaları konusunda her zaman yön gösteren liderliğini devam ettirmiştir. Prof. Sııddık Sami Onar tarafından yapılan bu atama sonrasında Türkan Roda Almanca öğrenmeye başlamıştır 1938 yılında Roma da Kadın borç iltizamları( devlet vergi borçlarının başka kişilere aktarılması) tezi ile doktorasını verip hukuk doktoru olmuştur. 1944 yılında Aile evlatlarının para borçları konulu tezi ile doçentlik payesini alan Türkan Roda, Prof. Schwarz’ın derslerinin tercümesini bırakarak kendi anfiler de derse girmeye başlamıştır. Profesörlük çalışmalarına başlayan Türkan Roda İtalyanca öğrenmeye de girişmiş, 1950’de de fakültesi tarafından İtalya’ya gönderilmiş, Roma Üniversitesi ‘nin, Roma Hukuku ve Akdeniz Hukukları Enstitüsü’nde bu çalışmalarına devam etmiştir. 1956 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin ilk kadın profesörü olmuştur. Kendi isteği ile emekliye ayrıldığı 1982 yılına kadar 46 yıl binlerce hukukçu yetiştirmiştir.

Dünyanın İlk Roma Hukuku Profesörü Kimdir?

Türkan Rado, Orhan Pamuk ‘un teyzesidir.

Kendisi gibi hukuk eğitimi alıp öğrenimi sırasında gazetecilik ile uğraşan, akşam gazetesinde 25 yıl muhabirlik, köşe yazarlığı, yayın müdürlüğü yapan aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Gazetecilik enstitüsünde yazı türleri hocalığı yapan ve Türkiye de çıkarılan en yüksek tirajlı Hayat dergisini çıkarıp aynı zamanda köşe yazarlığı yapan Şevket Roda ile evlenen Türkan Roda çiftinin Mehmet isimli bir oğulları bulunmaktadır. Kendisi aynı zamanda Nobel ödüllü yazarımız Orhan Pamuk’un teyzesi ve İstanbul Ticaret Odasının 46 yıllık duayen başkanı Nejat Basmacı’nın da akrabasıdır. 30 Ekim 1915 İstanbul doğumlu Türkan Roda 3 Mart 2007 tarihinde gene İstanbul da 92 yaşında hayatını kaybetmiştir.