Yargı Reformu Strateji Paketi

Bir süredir üzerinde çok konuşulan ve çalışmalar yapılan Yargı Reformu Strateji Paketi, geçtiğimiz günlerde (30 Mayıs 2019) Cumhurbaşkanı Recep Tayyip ERDOĞAN tarafından Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezinde açıklandı. Bu paket içerisinde internet erişiminden, avukatlara yeşil pasaport verilmesine kadar bir çok konu ile birlikte, paketin hazırlanma aşamasında bulunan nöbetçi noterlik gibi bazı maddelerinin henüz paket açıklanmadan işleyişe başladığını anlatan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Yargı Reformu Strateji Belgesi, eskiden beri devam eden reformların güncellenmesiyle ortaya çıkmıştır. Amacımız tüm kurumlarımızın mülkiyet hakkına, seyahat hürriyetine, özgürlükleri kısıtlayan tüm uygulamalara karşı duyarlı olmasını sağlamaktır” demiş; “Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliği sürecinde reform paketlerini geliştirdiğini” söylemiştir.

Yargı Reformu Strateji Paketi İçerisinde Neler Var?

Yargı Reformu Strateji Paketinde 2 temel bakış açısı ve 256 eylem planı bulunmakta. Ayrıca Yargı Reformu Strateji Paketi oluşturulurken, Yargılanma sürecinin uygun sürelerde sonuçlanması, hukukun güçlendirilmesi ve yargı bağımsızlığının geliştirilmesi esasları göz önüne alınmıştır.

Adalet Sisteminin işleyişi ve bu işleyişe yönelik hedeflerin ele alındığı ikinci temel bakış açısında ise adalet hizmetlerine erişimin kolaylaştırılmasıyla vatandaşların işlerini kolaylaştıracak unsurlar oluşturuldu.

Yargı Reformu Strateji Paketi Bazı Başlıkları

Tutuksuz Yargılama

Yargı Reformu Strateji Belgesindeki başlıklardan biri, tutuksuz yargılama. 2014 Yılında hazırlanan İnsan Hakları Eylem Planının devamı niteliğindeki bu başlık, Tutuksuz Yargılamayı asıl yöntem olarak görmekte. Ayrıca tutuklama tedbirlerinin daha ölçülü olması için adım atılacak ve tutukluluk tedbirine zorunlu hallerde sağlayacak düzenlemeler yapılacak. Ayrıca İnsan Hakları Eylem planının yenisinin yapılması için de hazırlıklara devam edilecek.

Hukuk Fakültelerine Düzenleme

Yargı Reformu Strateji Belgesi ile birlikte Hukuk Fakültelerinin kontejanı düşürülerek başarı yüzdesi dilimi yükseltilecek. Hali hazırda Hukuk Fakültelerinde 4 yıl olan eğitim süresinin de 5 yıla çıkartılması hedefleniyor. Ayrıca aday Hukuk Fakültesi eğitimini tamamladıktan sonra staja başlamadan, ÖSYM tarafından yapılacak bir sınava girecek ve bu sınavda başarılı olması durumunda avukatlık stajına başlayabilecek. Bu madde ile hedef, Adalet sistemi içerisinde insan kaynaklarında nitelik ve niceliğinin artırılması.

Vekalet Ücretlerinin Düşürülmesi ve Bazı Sözleşmelerin Avukat Tarafından Hazırlanmasının Zorunlu Kılınması

Çocuk Mahkemelerinde uyuşmazlıklar gibi aile mahkemeleri uyuşmazlıkları için avukatlık ücreti ve vekalet bedellerinin düşürülmesi de Yargı Reformu Strateji Belgesi içerisinde söz edilen konular içerisinde. Bahsi geçen mahkemelerde vekalet ücretlerinin düşürülmesi hedeflenirken özellikle Kira, Telif, bağış ve ölüm gibi belirli bir bedel içeren sözleşmelerin bir avukat nezaretinde düzenlenmesinin sorunlu kılınması söz konusu.

Avukatlara Yeşil Pasaport Verilmesi

Yargı Reformu ve Strateji Belgesi ile birlikte, mesleki kariyerlerini geliştirmek isteyen avukatlara yeşil pasaport verilecek. Bu madde ile amaç, kariyer yapan avukatların yurtdışına çıkışları kolaylaştırılarak, yurtdışında yapılacak araştırma, toplantı ve konferanslara katılmaları konusunda yardımcı olmak.

Zorunlu Arabuluculuk Alanının Genişletilmesi

2018 yılında arabuluculuğa taşınan 380 bin dosyanın 350 bin adedinin yargıya intikal etmeden çözülmesi Zorunlu Arabuluculuk alanının genişletilmesi konusunda çalışmaları da beraberinde getirdi. Bu konu ile birlikte Yargı Reformu ve Strateji belgesi ile birlikte Aile Uyuşmazlıklarının da yargıya taşınmadan önce Zorunlu Arabuluculuk alanında ele alınması kararı alınmıştır.

Yargılamanın Sadeleştirilmesi

Yargı harçlarını basitçe hesaplamayı sağlayacak düzenlemelerle yargı harçlarının basitçe hesaplanması sağlanacak ve yürürlükteki uygulama ile yargı harcı hesaplaması büyük bir yükken, mahkemeler bu yükten kurtulacak. Noter sayısı artırılarak her Asliye Hukuk Mahkemesi çevresine Noter kurulması zorunlu hale getirilecek ve Noterlik kurumunun daha işlevsel hale gelmesi sağlanacak.

Cumhuriyet Savcılarının Yetkilerinin Genişletilmesi

Yeterli şüphe kavramı, basit şüphe olarak uygulanmakta bu da açılan dava sayısını ciddi anlamda artırmaktadır. Cumhuriyet Başsavcılığı, basit ve küçük soruşturmalara bile dava açmak zorunda kalmaktadır. Diğer bir oran ise şüphelilerin % 52 si hakkında kovuşturmaya gerek olmadığına karar verilmiştir. Sistemde, mahkumiyet ihtimali az olanlar için dava açılmaması yönünde düzenleme yapılması gerektiği açıkça ortadadır. Bu nedenle Uzlaşma uygulamasının genişletilmesi zorunluluğu doğmuştur. Yargı Reformu ve Strateji belgesi ile birlikte “Cezada Pazarlık Yöntemi” getirilmesi planlanmaktadır. İddianamenin iade kapsamında ise yeniden bir düzenleme söz konusu olacaktır.

İstinaf Mahkemelerinin Düzenlenmesi

Yargı Reformu ve Strateji Belgesinde değinilen konulardan bir diğer başlık da İstinaf Mahkemelerinin yeniden düzenlenmesidir. Mevcutta 11 adet olan İstinaf mahkemesine, 4 tane yeni Bölge İdare Mahkemesi ilave olarak hizmete geçirilecek ve nöbetçi mahkeme sistemi kurularak, mahkemelerin 24 saat esasına göre hizmet vermeleri sağlanacak.

Hakim ve Savcılar Hakkında Disiplin Prosedürlerinde Düzenleme

Hakim ve savcıların, talebi ve isteği olmadan başka bir bölgeye tayin edilmesi önlenerek, hakim ve savcılara teminat getirilecek. Bununla birlikte mesleki teminatlarda güçlendirilerek, Mülakat Kuruluna Hakim ve Savcılar Kurulu ile Yüksek Mahkemelerden temsilcilerin bulundurulması amaçlanıyor.

İnternet Erişim Engelindeki Düzenlemeler

Hak ve özgürlüklerle ilgili standartların yükseltilmesi yönünde mevzuat paketleri hazırlanacak ve bu konudaki davalarda kanun yolu güvencesinin artırılması sağlanacak. İfade özgürlüğüne ilişkin kararların istinaf aşamasından sonra gerekiyorsa Yargıtay tarafından da incelenmesi sağlanacak. İnternet Sitesinin tamamına uygulanan erişim engeli ve kapatma, artık bütüne değil, usulsüzlüğün yapıldığı belli sayfalara erişim engeli konularak sağlanacak.

Yargı Reformu ve Strateji Belgesinde Geçen Diğer Başlıklar

• Savunma hakkının daha etkin kullanılması için bazı bilgi ve belgelere avukatların daha kolay ulaşması sağlanacak.
• Hak ve Özgürlüklerin yükseltilmesi için mevzuat gözden geçirilecek.
• Tüm kurumların, mülkiyet hakkına, seyahat hürriyetine, özgürlükleri kısıtlayan tüm uygulamalara karşı duyarlı olması sağlanacak.
• Daha adil bir yargılama hakkı getirilecek ve adil yargılama hakkı korunacak.
• Yurt dışında yaşayan vatandaşlar için, yabancı ülke tarafından verilen kararlarla ilgili yaşanılan sorunlar üzerine çalışılacak.
• Maaş ve özlük hakları yetersizliği nedeni ile kamu kurumlarında nitelikli avukat çalıştırmak güç olmakta. Bu nedenle kamuda çalışan avukatlarla ilgili sorunlar çözülecek.
• Tanıklığı zorlaştıran uygulama ve yaklaşımlar ortadan kaldırılacak.
• Hakim, savcı ve noter olabilmek için de özel meslek sınavlarına girilmesi gerekecek.