Britanya’lı Schindler: Nicholas WINTON

Britanya’lı Schindler: Nicholas WINTON

“İnsan önce iyi olmalı, sonra ne olacaksa olmalı” Youtube’da Sir Nicholas Winton adlı videonun altında yer alan yüzlerce yorumdan sadece bir tanesiydi. Ve videoyu izlediğimde bir insanın eşinden bile yıllarca sakladığı büyük bir kahramanlık hikayesine şahit oldum. Gelin önce videoyu izleyelim…

Videonun hikayesi ise şöyle gelişmekte. 1988 yılında İngiltere’de yaşayan Grete isimli bir kadın; 80 yaşındaki eşi Nicholas Winton ile yıllardır yaşadıkları evin tavan arasında bir not defteri ve evrak çantası bulacaktır. Evrak çantası içerisinde birçok çocuk, bu çocukların ebeveynleri ve ailelerin isim ve bilgileri yer almaktaydı. Bu evrak çantası içerisindekiler incelendiğinde İkinci Dünya Savaşının en büyük kahramanlık hikayelerinden biri gün yüzüne çıkacaktı.

Nicholas Winton 1909 yılında Londra’nın Hampstead kasabasında dünyaya geldi.  Alman Yahudi’si olan ailesi Londra’ya iki yıl önce Almanya’dan göç etmişti. Ailesi onu Anglikan Kilisesinde vaftiz ettirmeyi seçti ve Winton bir Hristiyan gibi yetiştirildi.

Savaş Başlıyor

Winton, İkinci Dünya Savaşının hemen öncesinde Prag’da bir kurumda kâtip olarak çalışmaktaydı. 1939 yılında Sudetland bölgesinin Almanya tarafından ilhak edilmesi gelecek karanlık günlerin habercisiydi. Nitekim Almanlar, bölgeyi işgal etmelerinin ardından, burada yaşayan Yahudi vatandaşları kamplara göndereceklerinin sinyalini veriyorlardı. Tehlikeyi sezinleyen Winton; önce Londra’dan kayak tatili için Prag’a gelecek arkadaşlarına bir telgraf çekerek; “kayaklarını Londra’da bırakarak Prag’a gelmelerini” ister. Daha sonra zaman kazanmak için bürokrasi ile tek başına uğraşmasının daha uygun olacağını düşünerek arkadaşlarının Londra’da kalmalarını ister. Prag’ta bir yardım derneği kurarak faaliyetlerini gizlice sürdürmeye başlar.

Savaş sinyalleri sonrasında Yahudi entelektüelleri ve komünistleri İngiltere’de yaşayan destekçiler tarafından kurtarılmaya başlamıştı. Ancak Yahudi çocukları ile ilgili herhangi bir çalışma bulunmamaktaydı. Winton bunu fark ederek misyonunu Yahudi çocukları kurtarmak olarak belirledi. Yaptığı çalışmalar sonrasında çocuk başına 50 sterlinlik maliyetle İngiliz yetkilileri ikna etti. Bu ücreti Winton temin edecek, İngiliz Hükümetinden bu konu ile ilgili herhangi bir destek talep etmeyecekti. Planlamalarda bu çocukların savaş sonrasına kadar geçici olarak İngiltere’de barınması öngörülüyordu. Ancak kimse savaşın bu kadar uzun ve yıkıcı olacağını tahmin edememişti.

669 Yahudi Çocuk

Winton yoğun bir çalışma ile bağış toplamaya başlamış bir yandan da çocukların misafir olarak kalacağı evleri ayarlamak üzere ilanlar hazırlayarak dağıtmaya başlamıştı. Bu çabalar sonrasında ilk 20 çocuğu İngiltere’ye hava yolu ile ulaştırmayı başardı. Ancak Almanya’nın Prag’ı işgali beklenenden daha kısa sürede gerçekleştiği için diğer tahliyeler bu kadar kolay olmamıştı. İşgal sonrası, İkinci Dünya Savaşı patlak vermeden Winton 8 tren kaldırarak toplamda 669 Yahudi çocuğu İngiltere’ye kaçırmayı başardı. En büyük sevkiyat ise 3 Eylül 1939 tarihinde 250 çocuk olarak planlanmıştı. Ancak o tarihte İkinci Dünya Savaşı patlak vermiş ve İngiltere Almanya’ya savaş ilanında bulunmuştu. O treni bekleyen 250 çocuk hayatta kalamadı.

Winton bu çalışmayı tek başına gerçekleştirmekteydi. Proje başlangıcında 10 bin çocuk kurtarılması hedefleniyordu ancak Winton’un tek başına çalışması ve savaşın beklenenden erken patlak vermesi bu benzersiz operasyonun 669 çocuk ile kalmasına neden oldu. Bu operasyonda kurtarılan tüm çocuklar kayıtlıydı. Winton çocukların adreslerinden ebeveynlerine tüm bilgileri toplayarak belge haline getirmişti. Ancak uzun süren sonrasında 669 çocuğun birkaçı haricinde ebeveynlerine ulaşılamadı. Winton’un daha sonradan yaptığı araştırmada ailelerin neredeyse tamamının toplama kamplarında hayatlarını kaybettiği bilgisine ulaştı.

Savaş Sonrası

Savaş sırasında İngiliz Hava Kuvvetlerinde görev yapan Winton, savaşın sona ermesi ile Londra’da kalarak yaşantısına burada devam etti. Engelliler için “Winton House” ve “Nicholas House” isimli iki okul kuruldu. Profesyonel Eskrimci olan Winton savaşın patlak vermesi ile yıllardır hayalini kurduğu olimpiyatlara katılamadı ancak; günümüzde hala yapılmakta olan İngiltere’nin en önemli müsabakalarından “Winton Eskrim Kupası” turnuvasını düzenledi.

Yıllar sonra yapılan röportajlarda; İngiltere’ye getirilen ve koruyucu aile yanına yerleştirilen bazı çocukların evde hizmetçi muamelesi gördüğünü ifade etmiştir. Üstelik genelde Hristiyan ailelerin yanlarına yerleştirilen bu çocukların Yahudi oldukları için çeşitli dışlanmalara maruz kaldığını; bu nedenle operasyonun düşlediği gibi başarılı sonuçlanmadığına üzüldüğünü söylemiştir.

Ama ne olursa olsun 669 çocuğun savaş sonrasında hepsinin hayatta olması büyük bir başarıydı.

2003 yılında, Kraliçe II. Elizabeth tarafından “Sir” unvanı verilen Winton, 01 Temmuz 2015 tarihinde hayata gözlerini yumdu.

“O yıllarda herkes ‘Yahudiler için yaptıklarınız harika değil mi? Bütün Yahudi çocukları kurtardın’ dediler. Oysa yaptıklarım bir vahiy gibiydi. Çocuklar gözlerimin önünde duruyorlardı, ben de orada çocukları kurtarmak için vardım…”

Britanya’lı Schindler: Nicholas WINTON

Nazi Savaş Suçlusu Lyon Kasabı adlı yazımızı okumak için tıklayınız