Mobbing

Son yıllarda adını sık sık duyduğumuz bir konu , ” Mobbing “. Peki Mobbing Nedir ?  Mobbing ofis yönetimi gerçekten etkiler mi ? Sonuçları neler olur ? Yasal olarak mobbing ‘e uğradığını düşünen kişi hakkında nasıl arayabilir ? Mobbing sonrası oluşan sorunlar nelerdir ve bu sorunlara karşı ne şekilde çözümler üretilir ?

Mobbing Tarihçesi

Mobbing kelimesinin aslında dünya üzerinde kullanılmaya başlandığı tarih bir hayli uzak bir geçmişe dayanıyor. İngilizce mob ( saldırmak , rahatsız etmek ) kelimesinden türetilmiştir. Kelime ilk kez 19. yüzyılda biyologlar tarafında kullanılan bir sözcük olarak dünyaya geldi. Biyologlar , yuvalarını korumak için saldırganın etrafında uçuşan kuşların davranışlarını betimlemek amacıyla bu sözcüğü kullanmışlardır. 1960 ‘lı yıllara kadar da sadece bu konu içerisinde mobbing sözcüğü kullanılmaya devam etmiştir. 1960 yıllarında psikolog Konrad Lorenz ; küçük ve güçsüz hayvan gruplarının , daha güçlü ve yalnız hayvanlara karşı toplu olarak hücum edilmesi olarak , yeniden mobbing kelimesini derlemiştir.

İş Hayatında Psikolojik Taciz

Mobbing Nedir

İş hayatında ise mobbing kavramı ilk kez 80 ‘li yıllarda Heinz  Leymann tarafından , belli bir iş yerinde çalışan kişilerin , birbirlerine karşı yapmış oldukları psikolojik saldırılar, baskılar , aşağılamalar doğrultusunda , yapılan saptamalara dayanmaktadır.

İş yerlerinde psikolojik şiddet anlamında kullanılan Mobbing kavramı , kısaca kişiler arası psikolojik şiddet uygulamaları olarak kullanılmaktadır. Mobbing aslında kişiler arası psikolojik şiddet uygulamaları olarak tanımlansa da , genel olarak tüm ofis örgüt yönetimine sıçrar ve örgütsel bir sorun haline gelir. Çünkü yönetim çevresi ve örgütü çalışan kişiler oluşturur ve bu kişiler arasında yaşanan psikolojik tacizler , tüm yönetimi olumsuz şekilde etkiyebilir.

Mobbing , kişinin saygısız ve zararlı bir davranışın olmasıyla şirket içerisinde kendini göstermeye başlar. Başlangıç aşamasında ; bir çalışanın , diğer şirket çalışanları tarafından psikolojik bazı saldırılara mağruz kalması sonucunda önce kendisine , sonraki dönemlerde ise tüm örgüt içi çalışanlara karşı yabancılaşmasıyla başlar. İlerleyen dönemlerde ise saldırıya uğrayan kişinin ; işten soğuması , sürekli bıkkınlık yaşaması , performans düşüklüğü ve hatta istifa aşamasına bile yol açabilir. Kişisel olarak az önce belirttiğimiz sonuçlara sebep verdiği gibi , şirket içi iş gücü devir oranının düşmesine ve örgüte duyulan bağlılığın azalmasına kadar sorun büyüyebilir.

Mobbing de standart olarak iki taraf bulunmaktadır. Psikolojik saldırıda bulunan kişi ve kurban.

Saldırı da bulunan kişinin ortak özellikleri kısaca şöyledir ;

• Aşırı derece denetime ve kontrole önem veren ,
• Başarısızlık ve kendisine karşı yapılabilinecek olan baskılardan korkan ve nevrotik olan kişiler ,
• Daima güçlü olmak isteyen ve iş arkadaşları veya çalışanlarına karşı otorite kurmaya çalışan ,
• Hile , kötü niyet , yalan söyleme , suçu başkası üzerine atma gibi karakteristik özellikler taşıyan ,
• Rekabet ortamı ve kin beslemekten hoşlanan kişiler olarak tanımlanabilir.

Saldırıda bulunan kişi genellikle ( kavram gereği de bunu gerektirir ) tek başlarına hareket etmezler. Saldırıda bulunan kişiye destek veren kişiler de benzer özellikleri taşımaktadır. Ancak bazı farklılıklar göstermektedir. Saldırıyı yapan kişiden onlarda genellikle korku duyarlar ve saldırıya uğramamak için , saldırıda bulunan kişilerin yanında boy gösterirler. Aşırı derecede nevrotik ve iktidar hırsı bulunduran kişilerdir.

Kurbanın ortak özellikleri ise şu şekildedir ;

• Zeki ve yaratıcı , yeniliklere ve değişimlere sürekli açık olan kişiler ,
• Kendisinden çok hizmet verdiği şirket profilini daha üst seviyeye çıkartmayı hedefleyen kişiler ,
• Bozucu değil , destekleyici ve yapıcı iletişim kanallarını tercih edenler ,
• Çalıştığı şirkete sadık , dürüst ve humanist yapıda olan kişiler ,
• Saldırıda bulunan kişiden daha üst seviyede özelliklere sahip olan kişiler olarak tanımlayabiliriz.

Saldırıda bulunan kişilerin en çok kullandığı yollar ise şöyledir ;

• Sürekli kendi yaptıklarından bahsederek , kurbanın yaptığı işleri başarısız ve gereksiz olarak tanımlayarak , kurbandan daha başarılı olduğunu ve daha yetenekli olduğunu kanıtlamak istemek.
• Çalışma alanında soyutlaştırmalar yapmak. Sanki siz orada değilsiniz gibi davranmak. Diğer çalışma arkadaşlarınız ile sosyal bağlarınızı koparmaya çalışmak.
• Kurbanın itibarına saldırıda bulunmak. Kurbanın elinden yetkileri almak. İş tanımlamasını yeniden revize ederek statüsünü düşürmek. Kurbanın yapmış olduğu çalışmaları farklı çalışanlara yaptırarak , diğer kişilerin kurbandan daha başarılı olduğunu dile getirmek.
• En üst seviyede ise artık psikolojik tacizin ötesine geçerek fiziksel saldırılarda bulunmak şeklinde yorumlanabilir.

Hukuksal Alanda Mobbing

Mobbing Nelere Yol Açabilir

Hukuksal alanda mobbing iki farklı aşamada karşımıza çıkmaktadır. Birinci aşamada ofis içi yönetim çevresinde yaşanan psikolojik saldırıların tanımlandırılması ve önlenmesi iken ikinci aşamada mobbing kavramının hukuk alanında yasal olarak Türkiye Anayasası ‘nda yer almasıdır.

Öncelikli olarak ofis içerisinde psikolojik saldırıların ne sebeplerden dolayı kaynaklandığını belirtmiştik. Sonuçlarına ise bu alanda yer vereceğiz.

Mobbinge uğrayan kişi en büyük zararı görmektedir. Ancak genel ve farklı bir perspektif üzerinden olayları değerlendirdiğimizde hem ofis içerisinde hem de genel anlamda ülke ekonomisine büyük zararlara yol açmaktadır. Saldırıya uğrayan kurbanın ruhsal ve fiziksel sağlığı üzerinde oluşan problemlerin etkileri ekonomik ve sosyal sonuçları bir hayli fazladır. Kurban üzerinde belirli sonuçlar zaman içerisinde rahatlıkla gözlemlenebilir. Depresyon , panik atak krizleri , aşırı dikkat dağılımı , mide rahatsızlıkları , ellerin titremesi , iştahsızlık gibi bir çok sonuç kurban üzerinde gözlemlenebilir. Daha ağır sendromlar da travma sonrası stres bozukluğu gibi ağır vakalar gözlemlenebilir ve kurban bu aşamada psikolojik bir tedavi görmek zorunda kalabilir. Örgüt tarafında ise performans düşüklüğü ve maliyet artışı sebebi ile genel anlamda bir aksaklık gözlenir. İş yavaşlamaları , verimlilik düşüşü gibi önemli konular söz konusu olabilir ve bu da yüksek maliyetlere yol açabilir.

Mobbing kavramını önleyebilmek adına bir çok uygulama şirket içerisinde uygulanabilir. Artık yasal olarak da çalışan kişilerin psikolojik tacize maruz kalması durumunda haklarını arayabilecekleri kanunlar Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ‘na eklenmiştir. Türk Ceza Kanunu’nun 5237 sayılı maddesi , Türk Borçlar Kanunu 6098 sayılı maddesi ve 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu kanunu içerisinde , mobbinge maruz kalmış çalışanlar haklarına bu kanunlar doğrultusunda arayabilirler. Ağır psikolojik saldırılar konusu altında ülkemizde de bir çok dava kazanmış çalışan kişiler mevcuttur.

Susmak mı , Karşı Koymak mı ?